Op donderdag 9 april 2020 interviewde The Circular Kickstart de Kickstarter Bartel Rutten van de circulaire start-up Knoopwerk. Op zoek naar duurzame en efficiënte oplossingen voor heel wat hindernissen in de ruwbouwsector, eindige Bartel bij het eeuwenoude houten vakwerk. Aan de tekentafel werkte hij een systeem uit met houten balken en stalen knopen die op een vlotte en gemakkelijke manier kunnen worden omgevormd tot een ruwbouwstructuur voor gezinswoningen en bedrijfsgebouwen.
“Een derde van al het afval komt uit de bouwsector.”
En het gaat dan om zowel het bouwen als het afbreken van gebouwen. Dat moet en kan anders, volgens Bartel. Knoopwerk vormt een duurzaam alternatief voor steen en beton in de constructie van gebouwen. Klik op het logo en surf zo naar de Knoopwerksite!
“We moeten anders beginnen bouwen.”
Als kind was knutselen Bartels favoriete activiteit. Nu nog wilt hij altijd iets om handen hebben, is hij in het weekend steeds bezig met projecten in, rond en buiten het huis en houdt hij van activiteiten die een uitdaging vormen: “Ik bijt me daarin vast en ga er volledig voor.” Na een technische opleiding in het middelbaar, studeerde Bartel voor Ingenieur Architect aan de KU Leuven. Vervolgens ging hij in de bouwsector voor een studiebureau werken, dat gespecialiseerd is in gevelbouw. Bartel: “Ik ben begonnen met tekenwerk, maar uiteindelijk was ik al snel degene die de moeilijkste dossiers op zijn bureau kreeg.” Dat hield hem niet tegen op zoek te gaan naar een nieuwe uitdaging. Als freelance projectleider begon hij uitdagende bouwprojecten in de aluminiumsector en voor ruwbouwaannemers van A tot Z op te volgen. Binnen elk project ging Bartel op zoek naar unieke oplossingen, die meer efficiëntie, innovatie én tegelijkertijd financiële rentabiliteit beoogden. Proefondervindelijk stootte Bartel op een aantal hindernissen, waarvoor hij uiteindelijk zelf de handen uit de mouwen stak. Zijn ervaring, kennis en die hindernissen hebben in hoofdzaak geleid tot zijn onderneming Knoopwerk: “Het dreef me ertoe het beter te willen doen.”
Bartel is op zoek naar versterking van zijn team. Hij legt zichzelf graag uitdagingen op, werkt gedreven en gepassioneerd voor Knoopwerk en dankzij zijn technische achtergrond en ervaring weet hij het vertrouwen van klanten te winnen. Hij is ook graag in contact met mensen. Als Knoopwerk verder groeit, zou hij steeds meer de dagdagelijkse leiding op zich nemen en minder aan de tekentafel specifieke, technische problemen oplossen. Maar om te beginnen zoekt hij iemand met een financiële of sales achtergrond. De belangrijkste punten op het actuele programma zijn namelijk kapitaal ophalen en verkopen: “Ik zoek iemand die daar zijn of haar schouders onder kan zetten, zo iemand zou echt een meerwaarde vormen voor Knoopwerk.” Ook de partners van Knoopwerk, namelijk verschillende leveranciers en weldra ook een sociaal maatwerkbedrijf, werken mee aan het verhaal. Sommige leveranciers denken mee om tot een goed resultaat te komen, samen met een sociaal maatwerkbedrijf zal Bartel binnenkort de verwerking van het hout organiseren en nog andere leveranciers en onderaannemers helpen mee om de houten balken en stalen knopen goed en wel op de bouwplaats te krijgen. Het partnerschap met een sociaal maatwerkbedrijf zal voor een continue tewerkstelling zorgen: “Het is ook een heel schaalbaar verhaal, want in elke regio is er wel een sociale werkplaats met een houtafdeling. De manier van werken is dan gemakkelijk over te nemen, het is dan gewoon een zaak van ‘copy-paste’.”
“Ik kijk al uit naar het moment dat een Amerikaan Knoopwerk probeert uit te spreken.”
Het woord “werk” komt in de bouwsector wel vaker voor. Vroeger sprak men over “vakwerk” als het over houtstructuren ging. Men heeft het ook over een “bouwwerk” of eenvoudigweg een “werk”, wanneer men spreekt over constructies. Daar verwijst de naam Knoopwerk dan ook naar. Met het Knoopwerksysteem kan zowel een ervaren aannemer als een technisch ongeschoolde particulier houten balken eenvoudig aan elkaar koppelen met “knopen”, metalen verbindingsstukken waarmee de houten ruwbouwstructuur snel en efficiënt kan gemonteerd én gedemonteerd worden. Dat de naam Nederlandstalig is, schrikt Bartel niet af voor een toekomst in het buitenland. De naam hoeft niet begrepen te worden en net zoals Volkswagen heeft die “anderstalige” oorsprong net zijn charmes.
Door iets efficiënter te maken, creëer je technisch een oplossing die ook budgetvriendelijker is. Door gebruik te maken van Knoopwerk kan je sneller en efficiënter bouwen. En het systeem is ook compatibel met de gangbare producten en afwerktechnieken. Dat je zo kan besparen op materiaal én op werkuren, zorgt ervoor dat het kostenplaatje op het einde van de rit veel lager is. Net zoals “efficiënter” gepaard gaat met “goedkoper”, moest een nieuwe oplossing voor ruwbouwstructuren gepaard gaan met duurzaamheid: “Als we iets nieuws gaan creëren, moet het vanzelfsprekend duurzamer en circulair worden.” Daarom wenst Knoopwerk in de toekomst samen te werken met een sociaal maatwerkbedrijf en daarom werkt Knoopwerk met hout, in plaats van met beton of steen.
Knoopwerk biedt zowel een product als een service aan, dit B2B (Business to Business) én B2C (Business to Consumer). Een bouwdossier wordt aangepakt, de structuur wordt technisch bestudeerd en Bartel biedt vervolgens een gepaste oplossing aan met het Knoopwerksysteem. Zowel dossiers voor gezinswoningen als voor bedrijfsgebouwen kunnen bij Knoopwerk ingediend worden. De ruwbouwstructuur wordt uitgetekend en samen met de architect wordt er gewerkt aan de technische vormgeving. Vervolgens gaat Knoopwerk over tot de productie: de houten balken worden gemaakt en op lengte gezaagd en samen met de metalen knopen worden deze afgeleverd op de werf. Ten slotte voorziet Knoopwerk ook begeleiding op de werf: “We laten mensen niet aan hun lot over, of het nu gaat om particulieren die zelf de handen uit de mouwen willen steken, of om een aannemer die een eerste project met Knoopwerk wilt realiseren.” Knoopwerk komt dus effectief meehelpen op de werf, om ervoor te zorgen dat alles vlot op gang komt en er geen ergernissen te pas komen aan het bouwen van de Knoopwerkstructuur. De start-up is steeds op zoek naar nieuwe partners om zijn product te verdelen. Voor het ogenblik wordt er volop gewerkt aan een vol en mooi portfolio aan referenties en afgehandelde projecten. Dit zal verdelers en partners overtuigen om de samenwerking aan te gaan.
“In elk bouwproject zijn er meerdere beslissende partijen, wat de bouwsector complex maakt.”
Zowel de bouwheer, de aannemer én de architect moeten overtuigd worden. Bartel merkt op dat meer en meer mensen zich ervan bewust zijn dat er anders en duurzamer moet gebouwd worden. Ze staan dan ook veel meer open voor nieuwe en innovatieve bouwtechnieken en -materialen. Typische Knoopwerkklanten zijn bewust bezig met de factor duurzaamheid, zoeken naar alternatieve materialen en willen iets unieks maken van hun woning of bedrijfsgebouw. Er zijn ook architecten die zich specifiek engageren voor circulair bouwen. Met hen wilt Bartel binnenkort persoonlijk contact opnemen om hen demo’s op te sturen van Knoopwerk: “Zo kunnen ze er zelf wat mee experimenteren en zullen ze snel ontdekken dat het Knoopwerksysteem écht efficiënt én gemakkelijk is.” Wat particulieren betreft heeft Bartel vooral de intentie te informeren, dit gebeurt via de Knoopwerk website en op beurzen. Zo is Knoopwerk ondertussen al twee jaar op Batibouw terug te vinden.
“Ook duurzaamheid zie ik als een uitdaging, ik kan me daaraan vastklampen.”
Bartel hecht veel belang aan natuur en leefomgeving, een mooie boswandeling of een groen natuurlandschap brengen hem tot rust. Bartel: “Het is voor mij vanzelfsprekend in je werk te vertrekken vanuit het principe geen afbreuk te doen aan iets waar je zoveel waarde aan hecht.” Hout is een product dat sowieso dicht aanleunt bij de natuur. Het Knoopwerksysteem levert een efficiëntere en geoptimaliseerde ruwbouwstructuur, die ook financieel voordeel biedt, maar het is ook een modulair en circulair verhaal. De metalen knoop zorgt ervoor dat de houtstructuur gemakkelijk demonteerbaar is en dat alles, houten balken én knopen, dus gerust voor een tweede, derde, vierde… project kan hergebruikt worden. Een woning kan gemakkelijk uitgebreid worden of net kleiner gemaakt worden. Of de houten balken kunnen net voor iets helemaal anders herbestemd worden, zoals een tuinhuis, een poolhouse of zelfs bloembakken. Bovendien ontvang je bij aankoop een restwaarde certificaat dat aangeeft dat de balken en knopen na het demonteren nog waardevol zijn. Zo worden mensen aangespoord om het Knoopwerksysteen door te verkopen, bijvoorbeeld aan Knoopwerk zelf, in plaats van het te verbranden of te betalen om het naar het containerpark te laten brengen.
Het circulair aspect aan het Knoopwerkverhaal gaat ook verder dan het hergebruik van materialen. Ook het proces om het product initieel te verkrijgen, mag niet vervuilend zijn. Het staalgebruik wordt tot een minimum beperkt en het staal dát gebruikt wordt, is voor een groot deel gerecycleerd materiaal. Het gaat om staal dat opnieuw gesmolten wordt om zo knopen te kunnen produceren. Ook het houtverhaal past in het duurzaam en circulair idee, te beginnen bij het feit dat hout CO2 capteert. Knoopwerk gebruikt verschillende soorten Scandinavisch hout en Scandinavië kapt heel veel hout, maar werkt ook actief aan herbossing. Bartel: “Er verdwijnt dus eigenlijk geen bos. We houden het evenwicht in stand, met het gevolg dat er altijd wel nieuwe bomen aan het groeien zijn, die op hun beurt CO2 uit de lucht halen.” Wanneer het hout wordt gebruikt voor een Knoopwerkstructuur in een woning, komt die CO2 ook niet meer vrij.
Vrijdag 24 april 2020, door Ellis Vermeulen
